Malzemeye gönderilen yüksek frekanslı titreşimler bir süreksizlikle karşılaşıncaya kadar ilerler. Süreksizliğin yüzeyinden geri yansıyan titreşimler (eko) ölçülerek süreksizliğin yeri, şekli ve boyutu tespit edilir. Ultrasonik muayene ile döküm/dövme, kaynak dikişleri gibi hemen her türlü malzeme test edilebilmektedir. Bununa birlikte, gönderilen titreşim (ses) dalgasına paralel düzlemsel süreksizlikler tespit edilemez.
Yüksek frekanslı titreşimler prob içerisindeki piezoelektrik kristal tarafından üretilir. Metalik malzemeler için titreşim frekans aralığı 0,5 MHz – 20 MHz arasında olabilir. Prob ile malzeme arasına su, yağ, jel gibi uygun bir temas sıvısı (kaplin; couplant) uygulanarak titreşim geçişi kolaylaştırılır. Genellikle boyuna (basınç) ve enine (kesme) titreşim dalgaları tercih edilir. 0° giriş açısına sahip normal problarda boyuna (basınç) titreşim dalgaları (longitudinal waves), açılı (45°, 60° ve 70°) problarda ise enine (kesme) titreşim dalgaları (transverse waves) üretilir.
Darbe-yankı (pulse-echo) tekniğinde, bir prob hem titreşim üreterek malzemeye gönderir hem de malzemeden yankılanan ekoyu alır.
Transmisyon (through-transmission; attenuation) tekniğinde, malzemenin karşılıklı iki tarafında biri verici diğeri alıcı problar kullanılır.
UTG (Ultrasonic Thickness Gauge) –– Ultrasonik Kalınlık Ölçme (UKÖ)
Tüm rijit malzemelerin tek taraftan tahribatsız olarak et kalınlığı ölçümü. Endüstriyel kullanımdaki malzemelerin erozyon, korozyon gibi durumlarını belirlemek amacıyla kullanılır.
ToFD (Time of Flight Diffraction) –– Uçuş/Geçiş Süresi Kırınımı (UGSK)
Özellikle kaynaklı bağlantılardaki çatlak, nüfuziyesizlik, gözenek gibi süreksizliklerin yeri, boyutu, derinliği vs. hassas bir şekilde belirlenebilir.
PAUT (Phased Array Ultrasonic Test) –– Fazlı Diziliş Ultrasonik Test (FDUT)
Malzemeye içerisindeki süreksizliklerin/kusurların ultrasonik yöntemle tahribatsız olarak hassas bir şekilde tespit edilmesidir.
Standartlar:
TS EN ISO 16810: Tahribatsız muayene- Ultrasonik muayene- Genel kurallar.
TS EN ISO 16811: Tahribatsız muayene- Ultrasonik muayene- Hassasiyet ve aralık ayarı.
TS EN ISO 16823: Tahribatsız muayene- Ultrasonik muayene- Geçiş tekniği.
TS EN ISO 16826: Tahribatsız muayene- Ultrasonik muayene- Yüzeye dik süreksizliklerin muayenesi için.
TS EN ISO 16827: Tahribatsız muayene- Ultrasonik muayene- Süreksizliklerin karakterizasyonu ve büyüklük tayini.
TS EN ISO 16828: Tahribatsız muayene-Ultrasonik muayene- Süreksizliklerin belirlenmesi ve ölçülendirilmesi için bir metot olarak uçuş/geçiş süresi kırınımı tekniği.
EN 12668-X: Tahribatsız muayene- Ultrasonik muayene teçhizatlarının karakterizasyonu ve doğrulanması.
TS EN ISO 2400: Tahribatsız muayene- Ultrasonik Test- Kalibrasyon blok No 1 için Özellikler.
TS EN ISO 7963: Tahribatsız muayene- Ultrasonik muayene- Kalibrasyon Bloğu No.2 için özellikler (ISO 7963:2006).
TS EN 10308: Tahribatsız muayene-Çelik çubukların ultrasonik muayenesi.
TS EN ISO 5577: Tahribatsız muayene- Ultrasonik Muayene- Sözlük
TS EN ISO 11666: Kaynakların tahribatsız muayenesi- Ultrasonik muayene- Kabul seviyeleri
TS EN ISO 23279: Kaynakların tahribatsız muayenesi- Ultrasonik muayene- Kaynaklardaki belirtilerin karakterizasyonu.
TS EN ISO 17640: Kaynakların tahribatsız muayenesi- Ultrasonik muayenesi-Teknikler, deney sınırları ve değerlendirme.
TS EN ISO 10863: Kaynakların tahribatsız muayenesi-Ultrasonik muayene-Uçuş/geçiş süresi kırınımı tekniği kullanımı (ugsk).
TS EN ISO 22825: Kaynakların tahribatsız muayenesi- Ultrasonik muayene- Östenitik çelikler ve nikel tabanlı alaşımlarda kaynakların muayenesi
TS EN 12680-1: Döküm- Ultrasonik muayene- Bölüm 1: Genel amaçlı çelik dökümler
TS EN 12680-2: Döküm- Ultrasonik muayene- Bölüm 2: Yüksek gerilmelere maruz kalacak çelik döküm bileşenler
TS EN 12680-3: Döküm- Ultrasonik muayene- Bölüm 3: Küresel grafitli demir dökümler
TS EN 10228-3: Dövme çeliklerin tahribatsız muayenesi- Bölüm 3: Ferritik veya martenzitik dövme çeliklerin ultrasonik muayenesi
TS EN 10228-4: Dövme çeliklerin tahribatsız muayenesi-Bölüm 4: Östenitik ve östenitik-Ferritik paslanmaz çelik dövmelerin ultrasonik muayenesi
TS EN ISO 10893-8: Çelik boruların tahribatsız muayenesi- Bölüm 8: Düzlemsel kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı çelik boruların otomatik ultrasonik muayenesi
TS EN ISO 10893-9: Çelik boruların tahribatsız muayenesi- Bölüm 9: Düzlemsel kusurların tespiti için kaynaklı boruların imalâtında kullanılan çelik şeritlerin/plâkaların otomatik ultrasonik muayenesi
TS EN ISO 10893-10: Çelik boruların tahribatsız muayenesi- Bölüm 10: Boyuna ve/veya enine kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı (toz altı ark kaynaklı hariç) çelik boruların otomatik tam çevre ultrasonik muayenesi
TS EN ISO 10893-11: Çelik boruların tahribatsız muayenesi- Bölüm 11: Enine ve/veya boyuna kusurların tespiti için kaynak edilmiş çelik borularda kaynak dikişinin otomatik ultrasonik muayenesi (ISO 10893-11:2011)
TS EN ISO 10893-12: Çelik boruların tahribatsız muayenesi- Bölüm 12: Dikişsiz ve kaynaklı (toz altı ark kaynaklılar hariç) çelik boruların tam çevre otomatik ultrasonik kalınlık muayenesi
TS CEN ISO/TS 19397 (2018): Bir ultrasonik ölçüm cihazı kullanılarak kaplamaların film kalınlığının belirlenmesi